درس‌های جامعه‌شناسی: فيزيک اخلاقيات و حقوق

اثر حاضر، که دانشکده حقوق دانشگاه استانبول آن را منتشر کرده است، مجموعه‌ای از درس‌های منتشرنشده امیل دورکم است. بی‌شک خوانندگان از خود خواهند پرسید که چگونه این دانشکده توانسته است چنین امتیازی داشته باشد که این اثر منتشرنشده جامعه‌شناس بزرگ فرانسوی را به دنیای علم معرفی کند. این کنجکاوی کاملاً قابل فهم است. در این‌جا من می‌خواهم به این کنجکاوی در چند کلمه پاسخ بدهم. در سال ۱۹۳۴ در پاریس تهیه یک رساله دکترای حقوق درباره اندیشه دولت از نظر پیشگامان مکتب جامعه‌شناسی فرانسه را آغاز کرده بودم. در همان زمان به نظرم رسید که پیش از هر چیز شناخت دقیق فکر امیل دورکم، مؤسس این مکتب، درباره مسئله دولت ضرورت دارد. از آن‌جا که این جامعه‌شناس این مسئله را موضوع یک مطالعه ویژه قرار نداده بود و، در آثار منتشرشده‌اش تا آن زمان، به طرح سؤالاتی چند پیرامون آن اکتفا کرده بود، به این فکر رسیدم که ممکن است بتوان شرح مناسب و تفصیلی آن را در آثار منتشرنشده‌اش یافت، البته اگر چنین توضیحاتی وجود داشته باشد. با امید موفقیت /به قوم‌نگار شهیر مارسل موس، خواهرزاده/ برادرزاده امیل دورکم، مراجعه کردم. او مرا با صمیمیت کامل پذیرفت و علاقه فراوانش را به ترکیه که در سال ۱۹۰۸ از آن بازدید کرده بود ابراز داشت و شماری دست‌نویس زیر عنوان فیزیک اخلاقیات و حقوق به من نشان داد. او گفت: «این‌ها درس‌هایی بوده که امیل دورکم بین سال‌های ۱۹۰۰ـ۱۸۹۰ در بوردو تدریس کرده و در سوربن، ابتدا در سال ۱۹۰۴ و سپس در سال ۱۹۱۲، تکرار کرده و چند سالی پیش از مرگش در کنفرانس‌هایی پی گرفته است.» مارسل موس، که در سپردن آن‌ها به من درنگ نکرد، که من با خوشحالی آن را به یاد می‌آورم، به درخواست من یک نسخه ماشین‌نویسی‌شده از بخشی از دست‌نویس‌ها که به‌طور خاص مورد علاقه من بود به من تحویل داد.