انتشار کتاب نوآوری های قرآنی کشور برای نخستین بار

بــه گــزارش بلاغ به نقل از روابــط عمومــی دفتــر تبلیغــات اسلامی اصفهــان، تأثیــر مســتقیم کلام الله مجیــد در فرهنــگ و رفتــار انســان هــا موضوعــی اســت کــه در روایــات و ســیره معصومیــن(ع) مــورد توجــه ویــژه ای واقــع شــده تــا جایــی کــه ختــم قــرآن کریــم بــه کــرات و چندیــن مرتبــه در مــاه، تلاوت بــا صــوت حســن، اســتفاده از آیات کریمــه در خطبــه هــا و گفتگوها و بهــره گیــری از آیــات در پاســخ بــه پرســش هــا و حــل مشــکات جامعــه و ارجــاع مــداوم جامعــه بــه قــرآن کریم توســط معصومیــن و اهــل بیــت(ع) همه و همــه تاکیــد بــر ضــرورت پررنــگ ســاختن حضــور قــرآن در فرهنــگ عمومــی اســت.
همچنیــن باورمنــدی نســبت بــه قــرآن مقــدم بــر شــناخت و بهــره گیــری از آن اســت بــه گونــه ای کــه تــا فــردی بــاور بــه کارآمــدی قــرآن نداشــته باشــد انگیــزه و باعثــی بــرای شــناخت مفاهیــم و کاربســت آنهــا در وی ایجــاد نمــی شــود.
بســیاری از نخبگانــی کــه متولــی امــور اجتماعــی، فرهنگــی، هنری می باشــند در صورتــی کــه بــاور دقیــق و عمیــق تــری نســبت بــه قــرآن کریــم داشــته باشــند مــی کوشــند در منظومــه تولیــدات و اقدامــات خــود بــا تمسک و بهــره گیــری از مفاهیــم و معــارف قــرآن در رســیدگی و حــل ّ مشــکلات و مســایل جامعــه، مســیر متعالــی و برتــری را بپیماینــد.
در ایــن میــان نخبــگان جامعــه کــه حلقــه هــای واســط و تاثیرگــذار محســوب مــی شــوند، اولویــت بالاتــری خواهنــد داشــت چــرا کــه فرهنــگ نخبگانــی و تخصصــی زیربنــای تولیــد و توســعه فرهنــگ عمومــی خواهــد بــود و تاثیــر مســتقیم و عمیقــی بــرروی فرهنــگ عمومــی خواهــد داشــت. دفتــر تبلیغــات اسلامی در حــوزه تعمیــق باورهــای دینــی و توســعه فرهنگ  ســال پیــش مأموریــت خــود را بــه ســبک مســأله محــوری ۳مذهبــی از دنبــال کــرد کــه بــرای آگاهــی هــر چــه بیشــتر از ایــن موضــوع و «طــرح میــز قــرآن» گفتگویــی را بــا حجت الاسلام والمســلمین محمــد قطبــی، رئیــس دفتــر تبلیغــات اسلامی اصفهــان انجــام داده ایم کــه مشــروح آن در ادامــه از نظــر شــما خواننــدگان گرامــی مــی گــذرد:

برای تعمیــق باورهــای دینــی و توســعه فرهنــگ مذهبــی چــه اقداماتی در دفتر تبلیغــات اسـلامی اصفهان انجام شــده اســت؟
بــرای تعمیــق باورهــای دینــی و توســعه فرهنــگ مذهبــی، دفتــر تبلیغــات اسلامی اصفهــان بــه جــای اینکــه در یــک فضایــی عمومــی و کلــی فعالیــت فرهنگــی و تبلیغــی انجــام دهــد، بــر روی مســأله هــای اساســی جامعــه کــه بــه بحــران و چالــش تبدیــل شــده انــد، متمرکــز شــد. مســأله شناســایی شــد، بــه عنــوان مثــال در حــوزه خانواده ۱۴در ایــن راســتا مســأله طلاق، در حــوزه اخلاق صداقــت و توســعه دروغ در بیــن افــراد جامعــه، در ســبک زندگــی مســأله مصــرف کالاهــای فرهنگــی بــه عنــوان چالــش شناســایی شــد، در حــوزه قــرآن ۲ مســأله اساســی را شناســایی کردیــم یکــی ضعــف حضــور ادبیــات و کلیــات قــرآن در فرهنــگ عمومــی اســت کــه در ظاهر زندگــی مردم چــه در حــوزه هــای شــهری  و چــه در متــن زندگــی و برنامــه هــای آموزشــی حضــور قــرآن کمرنــگ اســت کــه بایــد بشــتر موردتوجــه قــرار گیــرد، فلــذا مســأله اول تقویــت حضــور قــرآن در فرهنــگ عمومــی شــد. مســأله دوم در میــز قــرآن بــه نوعــی ضعــف در مرجعیــت علمــی قــرآن بــود؛ متأســفانه حضــور قــرآن بــه عنــوان یــک مرجــع علمــی در بیــن نخبــگان و مجامــع اساســی تعییــن کننــده کشــور ضعیــف اســت کــه بایــد تقویت شــود.مــا بیشــتر بــر روی حضــور قــرآن متمرکــز شــدیم در میــز قرآن ۴شــریان فرهنــگ ســاز را در جامعــه شناســایی کردیــم کــه عمــده تریــن آنهــا یعنــی ابزارهــای شــریانی فرهنگســاز درجامعــه به شــمار مــی رود.
یکــی حــوزه ادبیــات و فرهنــگ عامــه اســت شــامل شــعر، داســتان، ضــرب المثــل، حکایــات و هــر آنچــه در ادبیــات فارســی اســت بایــد کار قرآنــی بیشــتر در آن انجــام شــود، بــه همیــن دلیــل جشــنواره شــعر قرآنــی را راه انــدازی کردیــم، تولیــد داســتان هــای شــب کــودک قــرآن را دنبــال کردیــم و مشــاعره قرآنــی را کلیــد زدیــم. حــوزه ادبیــات و فرهنــگ عامــه بــه عنــوان یــک شــریان فرهنگــی مــی توانــد فرهنگســاز شــود کــه ایــن شــریان بــا موضــوع قــرآن را مــا دنبــال مــی کنیــم.
قالــب دوم رســانه و محصــولات اســت؛ امــروز رســانه و ابزارهــای فرهنگــی بــه عنــوان ابــزار وســیع در همــه ابعــاد زندگــی مــردم وجــود دارنــد. مــا در این بخــش بــه ســمت نــوآوری هــای قرآنــی رفتیــم و جشــنواره ایــده هــای قرآنیرا برپــا کردیــم کــه نزدیــک بــه ۵۰۰۰ بــه دبیرخانــه ایــده قرآنــی ارســال شــد. امســال بــرای اولیــن بــار در کشــور کتــاب نــوآوری هــای قــرآن را بــا کمــک مؤسســات قرآنــی سراســر کشــور منتشــر خواهیــم کــرد. در حــال حاضــر حــدود ۱۸هزارمؤسســه قرآنــی در کشــور وجــود دارنــد کــه اقدامات نوآورانــه شــان را در ۱۷ محــور تشــریح کردیــم.
ایــن مؤسســات نــوآوری هــای خــود را در فرمــت هــای خاصی ارســال مــی کنند، ایــن نــوآوری هــا در کنــار یکدیگــر قــرار گرفتــه و کتــاب نــوآروی هــای قــرآن را تشــکیل مــی دهــد و مرجــع نــوآوری هــای قرآنــی کشــور خواهد شــد. شــریان ســوم حــوزه آییــن هــا، ســنت هــا و رویدادهــا اســت، در حــال حاضــر آییــن جزءخوانــی در کشــور مــا آییــن زیبــا و جــا افتــاده ای اســت کــه نمونــه بــارز آن در امامــزاده هلال بــن علــی در حــال برگــزاری اســت؛ علاوه بــر آن محافــل خانگــی و دانــش آمــوزی قرآنــی، رویدادهــای قرآنــی کــه بــه نوعــی از مســابقات بیــن المللــی گرفتــه تــا مســابقات محلــی نیــز برگــزار مــی شــود. شــریان چهــارم، محیــط عمومــی و فضــا اســت کــه بــه عنــوان «مدرســه محیطــی» از آن یــاد مــی شــود.

حضــور ادبیــات و مرجعیــت قــرآن کریــم در فرهنــگ عمومــی و تخصصــی را چگونــه ارزیابــی مــی کنیــد؟
همــواره انتظــار مــی رود در جامعــه اسلامی قــرآن کریــم در همــه ابعــاد و جوانب زندگــی فــردی و اجتماعــی حضــور و تجلی پررنگــی داشــته ّ باشــد بــه گونــه ای کــه دیــده شــود، شــنیده شــود، در برنامــه روزانــه افــراد جایــگاه داشــته باشــد، افــراد نســبت بــه آن شــوق و علاقــه داشــته باشــند، آیــات آن را تلاوت نمــوده و در آن تدبر نماینــد و رفتارهــا و ســبک ّ زندگــی ایشــان مبتنــی بــر معــارف بلنــد قرآنــی شــکل گرفتــه باشــد.
همچنیــن در برنامــه هــا و اقدامــات علمــی و اجرایــی مرجعیــت قــرآن مــورد توجــه و بــاور مســؤولان و متولیــان باشــد، لیکــن در شــرایط کنونــی بــه دلایــل متعــددی از جملــه صنعتــی شــدن زندگــی و توجه بیــش ّ از حــد بــه امــور دنیــوی و غفلــت از معنویــت و همچنیــن ناکارآمــدی نهادهــای تبلیغــی ـ ترویجــی و بــی توجهــی رســانه هــای فراگیــر بــه قــرآن، موجــب شــده فرهنــگ عمومــی از مظاهــر قــرآن تهــی و فرهنــگ قــرآن در جامعــه رونــد رو بــه پایینــی را طــی کنــد.
پیــش از ایــن در خانــه هــا و محافــل خانگــی، در آییــن هــا و ســنت هــای عرفــی و مجامــع علمــی حضــور قــرآن پررنــگ تــر بــود و بســیاری از افــرادی کــه انــدک ســوادی داشــتند خــود را متعهد بــه تلاوت روزانــه دانســته، در آن ّ تدبر کــرده و بــا مفاهیــم و مضامیــن بلنــد قــرآن ارتبــاط بیشــتری داشــتند.ّ
مســئولان و متولیــان امــور اداره جامعــه مصــر  بــر اســتفاده و بهــره گیــری از قــرآن در امــور اداره جامعــه بودنــد و قــرآن در جــای جــای زندگــی مردم جریــان و ســریان داشــت امــا امــروزه حتــی بــا وجــود ابــزار و امکانــات فــراوان و بــالا رفتــن ســواد اجتماعــی، نســل جــوان و متولیــان امــر کمتــر  ّبــا قــرآن انــس داشــته و بــه آن تمسـک مــی جوینــد.
ایــن درحالــی اســت کــه در روایــات و ســیره حضــرات معصومین(ص) فــراوان نســبت بــه نــگاه قــرآن، تلاوت قــرآن، تدبــر در قــرآن، تمســک و توســل بــه ّقــرآن، استشــفاء بــه قــرآن، آمــوزش و یــاد دهــی قــرآن و حتــی توجه بــه صرف نــگار قــرآن از جملــه بــر سرگذاشــتن در شــب قــدر و همــراه داشــتن آن و بهــره گرفتــن از آمــوزه هــای آن در همــه امــور زندگــی توصیــه شــده اســت. بــه عـلاوه ایــن کــه بســیاری از آییــن ها و ســنت هــای عرفــی و اجتماعی مــی تواند بســتر و زمینــه مناســبی بــرای ترویج قــرآن کریــم بــوده و از دوران کودکی انســان را با قــرآن آشــنا ســاخته و انــس و علاقــه بــه قرآن در ایشــان بــه وجود بیــاورد.

علت آن را در چه می دانید؟
از علــل مهــم در آییــن هــا و مناســک، دگرگونــی شــکل و فــرم ســنت هــا، انحــراف در محتــوا و مضامیــن ســنت هــا و آییــن هــا، غلبــه رویدادهــای هنــری و هیجانــی بــر ســنت هــای عرفــی، ورود صنایــع و محصــولات غیــر بومــی و عــاری از مفاهیــم قرآنــی اســت. در بخــش ادبیــات و فرهنــگ عامیانــه نیــز ظهــور و ترویــج اســطوره هــای تصنعــی و عــاری از مفاهیــم قرآنــی، غلبــه رســانه هــای نویــن و تغییــر در مضامیــن ادبیــات محاورهــای، گرایــش شــعر آیینــی بــه ســمت مداحــی و مراثــی حضــرات معصومیــن و توجه کمتــر بــه مضامیــن و مفاهیــم قرآنــی ّ و ضعــف دانشــی و مهارتــی مبلغیــن و فعــالان فرهنگــی در  بهــره گیــری از مضامیــن و عبــارت هــای قرآنــی در محــاوره و ادبیــات ارتباطــی اســت. در فضــا و محیــط عمومــی تغییــر در الگــو و ســبک معمــاری و شهرســازی و گرایــش بــه معمــاری هــای غیــر ســنتی و کم رنگ شــدن ســیما و منظر شــهری از کتیبــه هــا و مضامیــن قرآنــی، گرایــش ســازمان هــای زیباســازی شــهری بــه ســمت طــرح هــای مفهومــی و هنــری غربــی و توجه کمتــر بــه مفاهیــم قرآنی ّ و تغییــر ســبک تبلیغــات محیطــی و تاثیرپذیــری از ســبک های تبلیغاتی مــدرن و تهــی شــدن کالاهــای تبلیغــی از مفاهیــم قرآنــی تأثیــر گذار اســت.
در نخبــگان و متولیــان اجرایــی نیــز ضعف دانش علمی نســبت به مفاهیــم و دانش های قرآنــی در میــان نخبــگان و نقص سیســتم هــای علمــی در افزایش شــناخت و باور نخبــگان نســبت بــه قــرآن کریــم از علــت هــای مهــم به شــمار مــی رود.
 

چالش های حل مسئله کدامند؟
جریــان تحــولات و تغییــرات در ســبک زندگــی، مظاهــر تمدنــی، رســانه هــای ارتباطــی، ذائقــه و علاقــه هــای نســلی، فرهنــگ و ادبیــات عامــه، الگوهــای حاکــم بــر فعالیــت هــا و رویدادهــای فرهنگــی، کلان روندهــای اجتماعــی و فرهنگــی، خــارج از کنتــرل و مدیریــت ســازمان هــا و متولیــان فرهنگی اســت و نــه اقدامــات ســازماندهی شــده و نــه اقدامــات پراکنــده هیــچ کــدام تــوان مهــار ایــن جریــان پــر شــتاب تغییــر و تحــول را نداشــته و بــر آن حاکــم نشــده اســت. بــر ایــن اســاس مــی تــوان مهمتریــن چالــش هــا در حــل ایــن مســاله را فقــدان نظریــه علمــی و متقــن در حــوزه تجلی ســازی قــرآن در فرهنــگ ّ و مرجعیــت قــرآن، ناتوانــی در طراحــی سیســتم هــا و الگوهــای جریــان ســاز و توســعه گــر فرهنــگ و مرجعیــت قــرآن، ضعــف در هــم افزایــی و تعامــل بیــن ســازمانی و هــم پیونــدی متولیــان حــوزه فرهنــگ، ســرعت تغییــر و تحــولات اجتماعــی و ناتوانــی مجریــان فرهنگــی در رویارویــی و مدیریــت تحــولات، ضعــف در خلاقیــت و ابتــکار عمــل مجریــان فرهنگــی و گرفتــار کارهــای تکــراری و بــی ثمــر شــدن، ناکارآمــدی الگوهــای مدیریــت اجتماع و یــأس عمومــی نســبت بــه کارآمــدی قــرآن در حــل مشــکات جامعــه، پاییــن بــودن تخصــص و دانــش و مهــارت متولیــان و ســطحی نگــری و غفلــت از فرصــت هــا و زمینــه هــای فرهنگــی، فقــدان الگــوی جامــع ارزیابــی اقدامــات و فعالیــت هــای قرآنــی، نبــود سیســتم مدیریــت داده های آمــاری و اطاعــات فعالیــت هــای قرآنــی و همچنیــن تــاش معاندیــن بــرای کاهــش حضــور قــرآن در متــن زندگــی برشــمرد.

 سخن پایانی شما برای خوانندگان ما چیست؟
بــه نظــر مــی رســد بــا توجه بــه این کــه در ایــران اسـلامی، حکومــت و نظام اسلامی ِحاکمیــت داشــته و مردم مســلمان و عمدتا شــیعه متمسک به قــرآن کریم می باشــند، ّشایســته نیســت کــه ظاهــر فرهنــگ و رفتــار انســان هــا قرآنــی نباشــد و اگــر یــک مســافر و گردشــگر خارجــی در خیابــان هــای ایــران قــدم بزنــد هیــچ اثــری از قــرآن کریــم کــه کتــاب آســمانی و هدایــت گــر بشــریت اســت در ظاهــر جامعــه و فرهنــگ عمومــی نباشــد و نبینــد.
در جــای جــای رفتــار و ظاهــر زندگــی آحــاد جامعــه از ریــز رفتارهــای مناســکی از قبیــل گرفتــن قــرآن بــر بــالای ســر مســافر، قــرار دادن قــرآن ســفره عقــد،و... گرفتــه تــا ســیما و منظــر شــهری، آییــن هــا و رســوم ســنتی و عرفــی، سیســتم هــای آموزشــی و ترویجــی، مراجــع و مراکــز علمــی و پژوهشــی و ابتنــای علمــی و فکــری جریــان هــای سیاســی، اخلاقــی و اجتماعــی بایــد قــرآن دیــده شــود، شــنیده شــود، خوانــده شــود، فهــم شــود،
تدبر شــود، ترویــج شــود، توســعه یابــد و در رفتــار و متــن زندگــی تجلّی یابد.